Često dobivam pitanja o sudbinama nekih brodova izgrađenih u našim brodogradilištima. Brodovi se rađaju i umiru, kao ljudi, neki završe na groblju brodova, a neki na dnu mora; piše Danilo Prestint za Novi List
Za neke se nikada ne sazna njihov kraj. Ovoga puta istraživale su se zle sudbine 32 broda izgrađena u riječkom brodogradilištu »3. maj«.
Riječki brodograditelji su pedesetih godina izgradili dvije serije malih brodova – 734, odnosno 752 tona nosivosti – koji su nosili imena rijeka, za tada riječkog, a poslije splitskog brodara Jadransku slobodnu plovidbu.
Nesretne rijeke
Brod »Una«, novogradnja 417, izgrađena 1954. godine, 1966. godine ušao je u flotu Obalne plovidbe Split, 1968. prodan i preimenovan u »Dara«, te plovi pod iranskom zastavom, a sedam godina kasnije preimenovan je u »Camelia«.
Njegov kraj se pripisuje ratnom gubitku: u rujnu 1980. godine teško je oštećen na rijeci Shatt Al Arab, kod Khorramshahra, u ratu između Irana i Iraka. Brod »Sutla«, novogradnja 420, izgrađen je 1955. godine, 1966. prelazi pod Obalnu plovidbu Split, da bi 1968. bio prodan u Iran.
Krajem 1980. teško je oštećen u luci Khorramshahr. Brod »Tisa« izgrađen je 1955. kao novogradnja 41, prevrnuo se i potonuo u nevremenu 13. listopada 1965. godine 6,5 nautičkih milja jugozapadno od Aghia Galini na Kreti, u plovidbi Napoli-Jeddah.
Od 18 članova posade samo je jedan preživio. Brod »Vipava«, izgrađen 1955. kao novogradnja 419, prelazi 1966. u flotu Obalne plovidbe Vela Luka. Nasukao se 6. srpnja 1968. godine 30 milja sjeverno od Walvis Bayja u Jugozapadnoj Africi, u plovidbi iz Splita prema iranskoj luci Khorramshahr.
Napušten. Brod »Soča«, novogradnja 379, izgrađen je 1953. godine, 21. ožujka 1958. u plovidbi Split-Valletta-Izmir-Constanta nasukao se u Crnom moru kod luke Angalia. Napušten, pa spašen, te preimenovan u »Moldova«.
Točan datum njegova kraja nije poznat. Brod »Mura«, novogradnja 383, izgrađen 1954. godine, prodan je 1961. u Jakartu, 1961. postaje »Akar Mulja«, 1973. »Buton«, 1974. »Bahagija V«, a 1975. »Kumala«.
Potonuo je 16. ožujka 1979. na sidrištu Selat Berhala nakon sudara s brodom »Bineka No.6«. Brod »Timok«, novogradnja 380, iz 1954. godine stradao je kao »Thong-Nhut« dok je plovio pod vijetnamskom zastavom u južnovijetnamskoj luci Qui Nhon 3. studenog 1974. godine od mine dizajnirane da se magnetski zalijepi za trup, te da eksplodira nakon nekog vremena, odnosno takozvane limpet mine.
Brod »Izvor«, izgrađen 1952. godine kao novogradnja 285, 1952. godine pripada V.P. 3234 iz Rijeke, 1955. Kazneno-popravnom domu u Rabu, 1982. Skupštini općine Korčula, 1992. RTP-u Lovište, a 1994. poduzeću Anteplov.
Godine 1997. mijenja ime u »Borak«, a 21. listopada 1999. potonuo jugozapadno od otoka Zlarina u plovidbi Koromačno-Solin s teretom cementa. Stradala su dva člana posade. Brod »Potok«, izgrađen 1952. godine, novogradnja 284, potonuo je 25. kolovoza 1955. godine deset nautičkih milja od grčkog otoka Antipsara u plovidbi Izmir-Trst.
Brod »Vrelo«, izgrađen 1952. godine (novogradnja 283), 1958. je u floti Obalne plovidbe Split. Prvi put tone 4. prosinca 1959. u Porto Margheri, izvađen je 11. veljače 1960. Prodan je 15 godina kasnije u Panamu, a 4. kolovoza 1979. godine isplovio je iz Karachija za Dubai i – nestao bez traga.
Brod »Ušće« (novogradnja 282) izgrađen 1952. godine, ulazi 1958. u flotu Obalne plovidbe Split, a 20. kolovoza 1959. prevrnuo se i potonuo za rivom u Zadru. Izvađen je pomoću dizalice Veli Jože tri dana kasnije. Izrezan je u ožujku 1974. u Splitu.
Brod »Morava« (novogradnja 334) izgrađen 1953. godine, pet godina kasnije prodan je u Vijetnam i postaje »Tien Phong«. Godine 1975. bježi iz Ho Chi Minh Cityja prema Filipinima s vijetnamskim emigrantima gdje postaje »Dona Inocencia«.
Potonuo je u noći 27. na 28. veljače 1984. godine zbog zatajenja stroja u nevremenu kod istočne obale otoka Samar u blizini Borongan i Taft. Napušten.
Izbrisani, izgubljeni…
Brod »Jozef Conrad« (novogradnja 480), izgrađen 1961. za poljskog naručitelja. Bombardiran je 20. prosinca 1972. godine u luci Haiphong uz stradala tri člana posade. Izrezan je dvije godine kasnije u Kaohsiungu.
Brod »Lika« (Jugolinija) izgrađen 1957. godine kao novogradnja 426, granatiran je 7. listopada 1980. u Khorramshahru u iransko-iračkom ratu. Iz upisnika brodova izbrisan je tek 1992. godine.
Argentinski brod »Rio Carcarana« (novogradnja 477) izgrađen 1962. godine, pogođen je 23. svibnja 1982. godine u Falklandskom ratu.
Od mine je stradao 23. studenog 1971. i grčki brod »Mastro Stelios« izgrađen 1957. kao »Šibenik« (novogradnja 396) za Jugoliniju. Zapovjednik je primio SOS od grčkog broda »Chrysovalandou« koji je na rijeci Pussur naišao na minu, a onda je naletio na tri mine na sidrištu luke Chalna.
Brod »Boka« (novogradnja 439) izgrađen 1958. godine za kotorsku Jugooceaniju, nasukao se 26. listopada 1981. u plovidbi Rijeka-Meksički zaljev na Pelješac. Brod »Corcovado« izgrađen 1956. (novogradnja 442), 1969. godine postao je »Dimitris P. Lemos«, 1974. »Aris Trader«, a 1977. »Skipper Nick«.
Pod tim imenom se 5. svibnja 1978. nasukao i zapalio u plovidbi iz Constante za luke Vijetnama s teretom uree.
Grčki brod »Pationik«, izgrađen 1956. kao »Drvar« za Jugoliniju (novogradnja 395) nasukao se 29. rujna 1971. na sprud Rutler, u Bengalskom zaljevu, u plovidbi iz Chalne za Chittagong u jakom ciklonu u Bengalskom zaljevu. Brod »Fourkero II«, izgrađen 1963. kao »Leandros« (novogradnja 483) nasukao se 19. kolovoza 1981. u plovidbi Antwerpen-Bandar Khomeini.
U međuvremenu je 1974. postao »Filadelfos«, iste godine »Arya Sam«, pa 1977. opet »Filadelfos«, a 1981. »Fourkero II«.
Grčki brod »Pantelis A. Lemos«, izgrađen 1973. godine (novogradnja 553), nasukao se 17. ožujka 1978. u plovidbi Flushing-Dampier.
Tanker »Seatiger«, izgrađen 1965. kao »Rieka« (novogradnja 491), nasukao se 20. veljače 1991. kod Capo Passero, a izrezan je 14. lipnja 1991. u turskom rezalištu Aliaga. U međuvremenu je 1989. bio »Finix«, a 1991. je postao »Seatiger«.
Brod »Hwa Ho«, izgrađen 1956. kao »Silvaplana« za švicarskog naručitelja (novogradnja 437), nasukao se 25. listopada 1980. godine u plovidbi Singapore-Cinnampo.
Razne nesreće
Brod »Aynur Krk«, izgrađen kao »You Yi« 1980. godine za kineskog naručitelja (novogradnja 597), 10. listopada 2010. godine potonuo je u plovidbi iz Port La Nouvelle za luke Egipta. Godine 1996. mijenja ime u »Dolphin«, 1997. u »Sedra«, a 1998. u »Widad«.
Tanker PN-14 (JRM) izgrađen 1952. (novogradnja 299), kao »Bjelasica« (Jugotanker) doživio je eksploziju i požar na vezu Interpetrola u Sveti Kajo (Split). U splitsko rezalište Brodospasa dotegljen je 21. prosinca 1965. godine.
Brod »Pobjeda«, izgrađen 1958. za Jugoliniju (novogradnja 434), prodan je 1980. Beogradskoj plovidbi, a 1982. jednom panamskom brodaru, doživio je požar 16. prosinca 1982. godine u španjolskoj luci Huelva, zbog puknuća cijevi za dovod goriva u strojarnici. U rujnu sljedeće godine lokalno je izrezan.
Brod »Fucsia«, izgrađen 1956. kao »Silvretta«, blizanac broda »Silvaplana« (novogradnja 436), doživio je eksploziju u rumunjskoj luci Constanta 4. veljače 1977. godine. Postao je »Carlo Martinolich« 1958. godin, »Gianni Zeta« 1970., a »Fucsia« dvije godine kasnije. Izrezan je lokalno.
Brod »Bratstvo«, blizanac broda »Pobjeda«, izgrađen 1958. za Jugoliniju (novogradnja 433), 1978. prodan je Dalmatinskoj plovidbi iz Vela Luke, iste godine prelazi u Beogradsku plovidbu.
Potonuo je 11. prosinca 1981. godine, nakon udara o hrid Le Sorelle, dvije milje jugozapadno od otoka Galite u plovidbi El Djazair (Bejaia)-Augusta uz stradavanje devet članova posade. Petnaest brodolomaca spasio je britanski brod »Caribbean Universal«.
»Tramper Denebola« izgrađen 1969. (novogradnja 529) za inobrodara Jugolinije, 1983. postao je »Mrežnica« (Jugolinija), 1989. »Sunny Heath«, a 1991. »Tae Chon«. Sudario se s kineskim brodom »Yang Lin« 29. travnja 1998. godine u Žutom moru i potonuo pod zastavom Sjeverne Koreje.
Brod »Arcamare«, izgrađen 1959. kao »Efploia« (novogradnja 453), doživio je požar i naknadno potonuće 23. ožujka 1978. godine u plovidbi Ijmuiden-Shanghai.
Bulk »Fraternity«, izgrađen 1963. (novogradnja 485), doživio je 15. ožujka 1980. požar, nasukan je, a 19. svibnja 1981. dotegljen je u pakistansko rezalište Gadani Beach.
Tanker »Ludvig Svoboda« (novogradnja 327) eksplodirao je i potonuo kod luke Ventspils u Latviji 6. ožujka 1985. uz jednog stradalog člana posade.
Brod »Manpok«, izgrađen 1977. kao »Lazaro Pena« (novogradnja 578), sudario se 31. ožujka 1999. godine 500 nautičkih milja istočno od Colomba. Promijenio je više imena: 1991. »Varadero«, 1996. »Pearl Islands«, 1999. »Mayelin« i 1999. »Manpok«. Stradalo je 37 članova posade.
Tanker »Win« izgrađen 1989. (novogradnja 648) kao »Leonid Utesov« izgubljen je 27. lipnja 2009. godine (ne navode se razlozi), a izrezan je 2010. godine.
Brod »Mitera Marigo«, izgrađen 1958. (novogradnja 446) imao je 29. svibnja 1959. sudar s brodom »Fritz Thyssen« 20 nautičkih milja sjeveroistočno od Ushanta te je kasnije potonuo u zaljevu Falmouth. Plovio je iz indijske luke Mormugao za Rotterdam.
I na kraju, od svih nesreća, najveća tragedija dogodila se 14. prosinca 1960. godine kad se tanker »Petar Zoranić« koji je plovio za Jugotanker, na svom prvom putovanju (novogradnja 459) sudario s tankerom »World Harmony« u Bosporu kod Istanbula te je potpuno izgorio. Stradao je 21 član posade
Izbrisani
Brodovi »Vardar« (»Thong Nhut«, »Truong Son«), »Vrbas« (»Talusi«), »Bistrica« (»Phu Quoc«), »Drava« (»Tien Phong«, »Dai Hai«), »Drina« (»Than Long«) i »Krka« (»Tabalong«) izbrisani su sredinom devedesetih iz upisnika brodova zbog upitnog postojanja.
